ÖĞRENMEDE ÖDÜL VE CEZANIN ETKİSİ
 
Eğitimde ödül ve ceza genellikle "övme ve azarlama" sözcükleriyle ifade edilir.Kuşkusuz etkili bir öğrenme üzerinde hem övmenin,hem de azarlamanın etkisi vardır.Daha doğrusu övme başta olmak üzere, ara sıra yapılacak azarlama öğrenme üzerinde daha çok etkili olacaktır.Cezanın etkili olması,öğrenen kimsenin,bu davranışının kendi iyiliği için yapıldığının bilincinde olmasına bağlıdır.Bunu sağlayabilmek için,uygulanış biçimlerinin de iyi ayarlanması gerekir.
Yapıcı nitelikteki eleştiriler,öğrenciyi ve verimi daha çok artırmaktadır.Çocuğu özel olarak ihtar etmek,başkalarının önünde ihtar etmeye göre daha olumlu etki yapmaktadır.Dostça bir konuşma,yanılgıları göstermek,çok sevilen bir öğretmen ,için çalışarak öğrencinin öğrenme başarısı ya da verimi üzerinde çok etkili olmaktadır.Bunun farkında olan öğretmen, öğrencilerin başarısızlıklarından kısmen de olsa kendisinin sorunumlu olduğunu düşünür. Öğretmeni sevdiği için çalışmak,özellikle ilkokul çocuklarında görülür.Teşvik yöntemleri içinde en kötüsü de başkalarının önünde açık yada kapalı olarak yapılan alaylardır. Öğretmenin bunlardan kaçınması gerekir.Bunu yapan kimse,öğrencileri üzerindeki otoritesini yitirir.
Ödül ve cezanın etkili olabilmesi için,aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir.
1.Ödül ve ceza rastgele değil,öğrenmenin bir sonucu olarak kullanılmalıdır.Ancak o zaman,ödül ve ceza,öğrenmenin oluşmasını sağlayan bir güdü olarak kabul edilebilir.
2.Ödül ve ceza yapılan bir işin hemen arkasından uygulandığı zaman etkilidir.
3.Ödül her zaman öğrenme üzerinde,cezadan daha çok etkilidir.Cezalandırılan davranışlar,daha sık ortaya çıkmaktadır.Bu nedenle,özellikle şiddetli cezadan sakınmak gerekir.Hafif cezalar güdüleyici rol oynar.Bireyin cezadan kurtulmak için doğru yolu aramasını sağlar.
4.Ödül ve ceza,öğrenci tarafından yapılan bir işin,gerçek ya da mantıklı bir sonucu olarak kabul edildiği oranda değerlidir.Böyle olmasa etkisi daha çabuk unutulur,belki de olumsuz tutumların gelişmesine imkan sağlar.Bu nedenle eğitici ödül ve cezayı uygularken,çok dikkatli olmak zorunludur.